Επιστολή για την εφημερίδα Νέα της Αλμωπίας

Αξιότιμοι κύριοι της εφ." Νέα της Αλμωπίας",

Με τεράστιο ενδιαφέρον διάβασα στην εφημερίδα σας, που έχει την καλοσύνη να μου στέλνει ο εξαιρετικός κ. Ν. Καραμανάβης,  το κείμενο του Νέανθου Θρακίτη για τον τόπο όπου σκοτώθηκε ο Π. Μελάς. Το κείμενο απολύτως αναγκαίο: συμβαίνει πολύ συχνά ν' αναφέρεται ως τόπος του θανάτου του ήρωα η Σιάτιστα, αντί για το χωριό της Καστοριάς Στάτιτσα. Αξίζουν μάλιστα άριστα στον συγγραφέα του άρθρου για την καίρια επισήμανσή του που αφορά την απαράδεκτη ανακρίβεια και αντίφαση που υπάρχει μες στην πρόσφατη επανέκδοση του βιβλίου του Ίωνος Δραγούμη "Ηρώων και Μαρτύρων αίμα", δεν υπάρχει λόγος να την αναφέρω αναλυτικά.

Καθώς συμβαίνει να έχω ασχοληθεί ιδιαιτέρως με την τοπική ιστορία του νομού Καστοριάς, έχω να καταθέσω ένα στοιχείο εξαιρετικά ενδιαφέρον, που δυστυχώς δεν έχει καταγραφεί σε βιβλία, τουλάχιστον όχι ακόμη. Αφορά την ονομασία του χωριού Στάτιστα και δεν είναι γνωστό ούτε στη δική μας περιοχή. Σύμφωνα, λοιπόν, με την έγκυρη μαρτυρία του κ. Καντζάκη, φύλακα και εκπληκτικού ξεναγού στο σπίτι όπου σκοτώθηκε ο Μελάς (το σπίτι ήταν της οικογένειάς του, αλλά έχει παραχωρηθεί και λειτουργεί ως μουσείο πια, ενώ ο ίδιος ο κ. Καντζάκης είναι εγγονός μιας από τις γυναίκες του χωριού που έπλυναν και έκλαψαν τον ήρωα όταν σκοτώθηκε), το όνομα του χωριού Στάτιστα προερχόταν από ένα εξωκλήσι του χωριού αφιερωμένο στην Αγία Αναστασία, την οποία οι ντόπιοι αποκαλούσαν χαϊδευτικά "Στάτιτσα ή Στάτιστα". Είναι κρίμα, λοιπόν, να γίνεται ακόμη και σήμερα το μπέρδεμα της ονομασίας του χωριού με τη Σιάτιστα και είναι επίσης κρίμα να μην έχει βγει ακόμη στην επιφάνεια η προέλευση της παλιάς ονομασίας του χωριού, που, εκτός από τ' άλλα, φανερώνει και μια μεγάλη τρυφερότητα των κατοίκων του στο πρόσωπο της αγίας που με το χαϊδευτικό της αποκαλούσαν και που μ' αυτό το χαϊδευτικό της αποκαλούνταν ολόκληρο το χωριό, το οποίο στη συνέχεια πήρε το όνομα ενός άλλο αγίου, του Μελά! Κι επειδή κάποιοι ίσως να βιαστούν και να με κατηγορήσουν για υπερβολή, αρκεί να ξαναδούν προσεκτικά την εικόνα του μεγάλου μας Φώτη Κόντογλου, όπου το χέρι του Θεού ευλογεί τον ήρωα, και τότε θα πειστούν πέρα ως πέρα για όσα λέω σχετικά με το ιερό αυτό πρόσωπο της Ιστορίας μας.

Αφού σας διαβεβαιώσω, λοιπόν, πως δεν έχει δημοσιευτεί το παραπάνω σημαντικό αυτό στοιχείο για το όνομα Στάτιστα, θα σας παρακαλούσα θερμά να δημοσιευτεί για πρώτη φορά στην εφημερίδα σας, που πολύ καλά έκανε κι ασχολήθηκε με το θέμα.                                            

  Με ιδιαίτερη τιμή

                                          Σόνια Ευθυμιάδου-Παπασταύρου, δασκάλα-συγγραφέας, Καστοριά