Ρεπορτάζ: Ελένη Παπαδημητρίου
Σε μια περίοδο που η ελληνική δημόσια διοίκηση μαστίζεται από προβλήματα και δυσλειτουργίες, οι Υπηρεσίες Δόμησης (ΥΔΟΜ) ή αλλιώς Πολεοδομίες, βρίσκονται στο μικροσκόπιο της κυβέρνησης και της κοινής γνώμης. Τα πρόσφατα αποτελέσματα της αξιολόγησης των πολιτών, που είδαν το φως της δημοσιότητας, είναι απογοητευτικά: καμία από τις 150 ΥΔΟΜ που αξιολογήθηκαν σε ολόκληρη τη χώρα δεν κατάφερε να «περάσει τη βάση». Ωστόσο, μέσα σε αυτό το θολό τοπίο, η Πέλλα αναδεικνύεται ως μια φωτεινή εξαίρεση, καθώς η Πολεοδομία της Έδεσσας σκαρφάλωσε στην κορυφή της πανελλαδικής κατάταξης, προσφέροντας μια νότα αισιοδοξίας και αποτελώντας παράδειγμα καλής πρακτικής.
Το ζοφερό τοπίο των ΥΔΟΜ: Αναποτελεσματικότητα και διαφθορά
Οι 150 Υπηρεσίες Δόμησης που αξιολογήθηκαν από τους πολίτες κρίθηκαν στην καλύτερη περίπτωση μέτριες, με πολλές από αυτές να έχουν κυριολεκτικά «πατώσει» στις επιδόσεις τους. Αυτή η εικόνα δεν είναι τυχαία. Τα κακώς κείμενα στις Πολεοδομίες είναι κοινό μυστικό εδώ και χρόνια. Η υποστελέχωση, οι γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, οι χρονοβόρες διαδικασίες και, δυστυχώς, η ανάπτυξη τοπικών κυκλωμάτων διαφθοράς, έχουν δημιουργήσει ένα εκρηκτικό κοκτέιλ αναποτελεσματικότητας και δυσπιστίας.
Πρόσφατα παραδείγματα, όπως η Πολεοδομία της Ρόδου, που έγινε συνώνυμο της διαφθοράς μετά την εξάρθρωση μεγάλου κυκλώματος, ή η περίπτωση της ΥΔΟΜ Σιθωνίας με τις προεκτάσεις της στη Θεσσαλονίκη, επιβεβαιώνουν την ανάγκη για άμεσες και ριζικές αλλαγές. Το φαινόμενο, μάλιστα, μετά την εξάρθρωση κυκλωμάτων, να «καρατομείται» προσωπικό χωρίς να αναπληρώνεται, οδηγεί σε περαιτέρω υπολειτουργία των υπηρεσιών και συσσώρευση εκκρεμών υποθέσεων.
Η Έδεσσα στην κορυφή: Μια Πολεοδομία-πρότυπο στην Πέλλα
Μέσα σε αυτή τη γενικευμένη απογοήτευση, η Πολεοδομία της Έδεσσας ξεχωρίζει ως μια όαση αποτελεσματικότητας και καλής λειτουργίας. Με βαθμολογία 4,9, η ΥΔΟΜ της πρωτεύουσας της Πέλλας μοιράζεται την πρώτη θέση της πανελλαδικής κατάταξης με τις Πολεοδομίες Κιλελέρ, Καστοριάς και Εορδαίας. Ακολουθούν, λίγο πιο κάτω, με 4,8 οι Πολεοδομίες Άργους Ορεστικού και Νάξου, και με 4,7 η Πολεοδομία Φλώρινας.
Αυτό το επίτευγμα είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς αναδεικνύει την προσπάθεια και την αποτελεσματικότητα της συγκεκριμένης Υπηρεσίας, αποδεικνύοντας ότι ακόμη και σε ένα δύσκολο θεσμικό πλαίσιο, η βελτίωση είναι εφικτή. Η επίδοση της Έδεσσας δεν είναι απλά ένας αριθμός. Αντικατοπτρίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών στην υπηρεσία, την ταχύτητα εξυπηρέτησης, τη διαφάνεια και την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Αυτή η πρωτιά τιμά όχι μόνο την Έδεσσα, αλλά ολόκληρο τον νομό της Πέλλας, θέτοντας τον πήχη ψηλά και αποτελώντας ένα παράδειγμα που αξίζει να μελετηθεί και να υιοθετηθεί από άλλες περιοχές.
Ο κεντρικός σχεδιασμός: Προς την κατάργηση των ΥΔΟΜ στους δήμους;
Τα εξαιρετικά χαμηλά αποτελέσματα της αξιολόγησης λειτουργούν ως καταλύτης για την επιτάχυνση των κυβερνητικών αποφάσεων σχετικά με το μέλλον των Υπηρεσιών Δόμησης. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά την πρόσφατη παρουσίαση των αποτελεσμάτων, υπογράμμισε την ανάγκη για δραστική παρέμβαση, τονίζοντας χαρακτηριστικά: «Παίρνουν χαμηλό βαθμό. Αυτό μας προβληματίζει ιδιαίτερα. Παίρνουν ακόμα πιο χαμηλό βαθμό εκεί που υπάρχουν, προφανώς, ενδείξεις και αποδείξεις πια παράνομων αδειοδοτήσεων τοπικών κυκλωμάτων. Όμως αναμένεται μια δραστική παρέμβαση από πλευράς κυβέρνησης και του αρμόδιου υπουργείου για τον τρόπο με τον οποίο εκδίδονται πια οι άδειες δόμησης. Νομίζω, το σύστημα αυτό έχει φτάσει πια στα όριά του και πρέπει να αναμορφωθεί με τρόπο πολύ πιο δραστικό».
Στο τραπέζι βρίσκονται δύο βασικές ιδέες για την αναμόρφωση του συστήματος. Η πρώτη, που μοιάζει και η πιθανότερη, είναι η απόσπαση των Υπηρεσιών Δόμησης από τους δήμους και η μεταφορά της αρμοδιότητάς τους στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Αυτό θα σήμαινε μια κεντρικοποίηση των λειτουργιών και την εκπόνηση ενός ενιαίου πλαισίου λειτουργίας για όλες τις ΥΔΟΜ. Η δεύτερη ιδέα είναι η μεταφορά τους στο επίπεδο των 13 Περιφερειών της χώρας, προσδίδοντας έναν περιφερειακό χαρακτήρα στη λειτουργία τους, αλλά διατηρώντας μια μεγαλύτερη αυτονομία από το κεντρικό κράτος σε σχέση με την πρώτη πρόταση.
Το ενδεχόμενο μιας Πολεοδομίας ανά νομό: Συγχωνεύσεις και αναδιάρθρωση
Σε κάθε περίπτωση, ανεξαρτήτως του εποπτεύοντος φορέα, θεωρείται δεδομένο το επόμενο διάστημα ότι θα υπάρξουν συγχωνεύσεις ΥΔΟΜ. Η υπάρχουσα κατάσταση, όπου σε πολλούς νομούς παρατηρείται το φαινόμενο μια Υπηρεσία Δόμησης ενός δήμου να είναι λειτουργική και πλήρως στελεχωμένη, ενώ μια άλλη παρακείμενου δήμου να κωλυσιεργεί, είναι μη βιώσιμη.
Ένα από τα σενάρια που εξετάζονται σοβαρά, και το οποίο κερδίζει έδαφος, είναι η δημιουργία μιας Πολεοδομίας ανά νομό. Αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε να επιλύσει πολλά από τα σημερινά προβλήματα:
- Βελτίωση της στελέχωσης: Μια νομαρχιακή ΥΔΟΜ θα μπορούσε να συγκεντρώσει το απαραίτητο επιστημονικό και διοικητικό προσωπικό (μηχανικούς, νομικούς, διοικητικούς υπαλλήλους) από τις διάσπαρτες δημοτικές υπηρεσίες, διασφαλίζοντας την επαρκή στελέχωση και την παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών.
- Ομοιομορφία στις διαδικασίες: Η λειτουργία μιας ενιαίας υπηρεσίας ανά νομό θα οδηγήσει σε ομοιομορφία στις διαδικασίες έκδοσης αδειών και στη μείωση των διαφορετικών ερμηνειών της νομοθεσίας, προσφέροντας μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου στους πολίτες και τους επαγγελματίες.
- Περιορισμός της διαφθοράς: Η κεντρικοποίηση και ο μεγαλύτερος έλεγχος σε νομαρχιακό επίπεδο, σε συνδυασμό με τη διαφάνεια των διαδικασιών, θα μπορούσε να περιορίσει σημαντικά τα τοπικά κυκλώματα και τις πρακτικές διαφθοράς.
- Αποτροπή της απόσπασης προσωπικού: Η μεταφορά των ΥΔΟΜ από τους δήμους θα αποτρέψει την πρακτική ορισμένων δημάρχων να αποσπούν προσωπικό, και κυρίως μηχανικούς, από τις Πολεοδομίες για να στελεχώσουν τις τεχνικές υπηρεσίες των δήμων τους, γεγονός που οδηγεί σε περαιτέρω υποστελέχωση των ΥΔΟΜ.
Εκκρεμεί, σύμφωνα με πληροφορίες, η συζήτηση μεταξύ των ηγεσιών των Υπουργείων Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Εσωτερικών προκειμένου να διαμορφωθεί κοινός βηματισμός για το ζήτημα. Το «σύστημα στην παρούσα μορφή έχει φτάσει στα όριά του, συνεπώς δεν μπορούμε να προχωρήσουμε με τη σημερινή κατάσταση των πραγμάτων», υπερθεματίζει αρμόδια πηγή, δείχνοντας ως πρώτο και αναγκαίο βήμα τη συνένωση δομών.
Η πρόκληση για την Πέλλα
Η πρωτιά της Έδεσσας θέτει τον νομό της Πέλλας σε μια ξεχωριστή θέση ενόψει αυτών των αλλαγών. Η υπάρχουσα αποτελεσματικότητα της ΥΔΟΜ Έδεσσας μπορεί να αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία μιας ισχυρής και πρότυπης νομαρχιακής Πολεοδομίας, εφόσον υιοθετηθεί το σενάριο της μίας ΥΔΟΜ ανά νομό. Η εμπειρία, η γνώση και η οργανωτική δομή της Υπηρεσίας της Έδεσσας μπορούν να αξιοποιηθούν για τη στελέχωση και τη λειτουργία της ενιαίας νομαρχιακής δομής, διασφαλίζοντας ότι η Πέλλα θα συνεχίσει να βρίσκεται στην πρωτοπορία των υπηρεσιών δόμησης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου