Ιωάννη Κωστόπουλου
(Τσολόγιαννη), Αντάρτες, Οι αθώοι οραματιστές, Ο τελευταίος του Χελμού, Εκδ.
οίκος Αφών Κυριακίδη
Με μεγάλη προσοχή διάβασα
το βιβλίο του κ.Κωστόπουλου (Τσολόγιαννη) εντυπωσιασμένος κυρίως από τον τίτλο
του «Αντάρτες, οι αθώοι οραματιστές», διότι κι εγώ πίστευα ότι οι άνθρωποι που
πήραν τα όπλα να λευτερώσουν τη χώρα μας από τη ναζιστική λαίλαπα, πραγματικά
οραματίσθηκαν, μια καινούργια Ελλάδα δημοκρατική, ειρηνική, δημιουργική,
πρωτοπόρα στο όραμα της ελευθερίας της, κάτι που επιτεύχθηκε με μεγάλες θυσίες,
κυρίως και προπαντός εξαιτίας των ενεργειών της Αγγλίας καταρχήν και ύστερα της
Αμερικής, οι οποίοι υπεστήριξαν τον βασιλέα Γεώργιο Β΄, αδιαφορώντας και
περιφρονώντας τις θελήσεις του ελληνικού λαού.
Το βιβλίο, γραμμένο
από ένα κομμουνιστή, οπωσδήποτε αντικατοπτρίζει τις θέσεις του ΚΚΕ και δεν
μπορεί να είναι απολύτως αντικειμενικό, φτάνοντας σε σημείο να κατηγορεί τους
αρχηγούς των άλλων κομμάτων Παπανδρέου, Πλαστήρα, Σοφούλη και αυτόν ακόμη τον
μεγάλο εθνάρχη Ελευθέριο Βενιζέλο, που διπλασίασε σχεδόν σε γεωγραφική έκταση
την Ελλάδα και στον οποίο χρωστάμε σήμερα τη Θεσσαλονίκη. Παρ’ όλα ταύτα στην
περιγραφή, των γεγονότων της εθνικής αντίστασης είναι βιβλίο αποκαλυπτικό,
διότι ο συγγραφέας περιγράφει τα γεγονότα από το 1941 ως το 1944 με τέτοια
ακρίβεια, λεπτομέρεια και αντικειμενικότητα, που δεν έχω συναντήσει σε βιβλία
παρόμοια για την εθνική αντίσταση. Και εκείνο που ιδιαιτέρως τιμά τον συγγραφέα
και τον εξυψώνει ως ιστορικό, είναι το γεγονός ότι ήταν ένα απλό χωριατόπαιδο,
ένας βοσκός κυρίως, από το χωριό Βάγγο της επαρχίας Μεγαλοπόλεως, του νομού
Αρκαδίας, με γνώσεις απλές Δημοτικού και Γυμνασίου, αλλά με τέτοιες ικανότητες
συγγραφής που μόνο σε πεπαιδευμένους ανθρώπους μπορεί να συναντήσει κανείς.
Η ιστορία του
αρχίζει με τον πόλεμο του 1940, τον οποίο αρκετοί από μας γνωρίζουν, εφόσον
συγκλονιστικές ήταν οι νίκες του ελληνικού στρατού επάνω στα αλβανικά βουνά,
ένα κοσμοϊστορικό γεγονός που τόσο επηρέασε την τύχη του Β΄ παγκοσμίου πολέμου
(1939-1945), αφού η ελληνική νίκη και συντριβή της Ιταλίας καθυστέρησε την
επίθεση του άξονα εναντίον της Σοβιετικής Ενώσεως. Εκείνο που έχει σημασία για
μας δεν είναι η περιγραφή του ελληνοϊταλικού πολέμου, αλλά κυρίως η κατάσταση
που ακολούθησε με την επίθεση της Γερμανίας εναντίον της Ελλάδος τον Απρίλιο
του 1941 και η μετέπειτα γερμανική κατοχή (1941-1944), που στοίχισε στην Ελλάδα
αναρίθμητες, εκατόμβες θυμάτων με χιλιάδες νεκρούς από την πείνα και τις
κακουχίες του ελληνικού λαού. Με κέντρο της όλης εξιστορήσεως των γεγονότων της
εθνικής αντιστάσεως το χωριό του Βάγγο, ο συγγραφέας περιγράφει τα
διαδραματισθέντα στην Πελοπόννησο, σχεδόν όλη, λες και ήταν σε κάθε σημείο
παρών, αυτήκοος μάρτυς, και η μαρτυρία του αυτή σε συνεπαίρνει, με τρόπο που τα
περιγράφει από στιγμή σε στιγμή, λες και κρατούσε πραγματικό ημερολόγιο, κάτι
που δεν είναι απίθανο. Ιδιαιτέρως επισημαίνουμε ότι τα γεγονότα της ιδρύσεως
του ΕΑΜ και των άλλων αντιστασιακών οργανώσεων με τη δημιουργία του ΕΛΛΑΣ και
τις συγκρούσεις που έγιναν στην Πελοπόννησο μας είναι γνωστά και από άλλα
συγγράματα, τα οποία, αν τα κατέγραφα, θα γέμιζα αρκετές σελίδες, βιβλία τα
οποία ο βουλόμενος εύκολα μπορεί να τα βρει, αρκεί να ερευνήσει. Εκείνο όμως
που δεν θα βρει τόσο εύκολα είναι το γεγονός της εξιστορήσεως των συμβάντων του
εμφυλίου πολέμου (1946-1949), που τόσα δεινά επισώρευσε στην καταταλαιπωρημένη
πατρίδα μας, ένα γεγονός που με τόση ακρίβεια περιγράφει ο συγγραφέας και
γι’αυτό είναι αξιέπαινος από κάθε πλευρά.
Αν λάβουμε υπόψη μας
ότι το βιβλίο αποτελείται από 427 σελίδες εκ των οποίων οι σελ.1-104
περιγράφουν γεγονότα συγκρούσεων και μαχών του ΕΛΑΣ με Γερμανούς και διάφορους
προδότες-συνεργάτες των Γερμανών, το υπόλοιπο του βιβλίου (σ.105-427) σ.322
αναφέρεται στα γεγονότα του εμφυλίου πολέμου, τα οποία περιγράφονται με τόση
λεπτομέρεια, ώστε νομίζει κανείς ότι τα ζει διαβάζοντας τα και επομένως θεωρώ
το βιβλίο κατεξοχήν ως βιβλίο του εμφυλίου πολέμου. Η εξιστόρηση των γεγονότων
των ετών 1946,1947 και 1948 αναφέρεται σε διάφορες μάχες και συγκρούσεις, στις
οποίες ο Δ.Σ.Ε., δηλαδή οι αντάρτες είχαν μερικές επιτυχίες, τις οποίες και δεν
είναι ανάγκη να αναφέρουμε. Εκείνο που πρέπει να τονίσουμε αρχικά για τη
δημιουργία του ΔΣΕ είναι το γεγονός ότι υπαίτιοι της δημιουργίας του κυρίως
είναι οι ίδιες οι νόμιμες αρχές, οι οποίες καλώντας τους ΕΛΑΣίτες στα
Αστυνομικά τμήματα και κακοποιώντας τους με φοβερό ξυλοκόπημα, γιατί πήγαν στον
ΕΛΑΣ, τους ανάγκασαν να καταφύγουν στα βουνά, δημιουργώντας το β΄αντάρτικο,
αυτό που κατέστρεψε την Ελλάδα.
Συγκλονιστικά είναι
τα γεγονότα του 1949, τα οποία και οδήγησαν στην εξόντωση των ανταρτών της
Πελοποννήσου, από την στιγμή που αποκόπηκαν από τις κύριες βάσεις τους στη
Βόρεια Ελλάδα, το Γράμμο και το Βίτσι, από τη στιγμή που απομονώθηκαν και δεν
υπήρχε κανένα μέσο να τους παράσχει χείρα βοηθείας. Τραγικές ήταν οι στιγμές
της διαβιώσεώς τους, όταν έφταναν σε σημείο να μένουν χωρίς τροφή, χωρίς ψωμί
μέρες ολόκληρες, που πολλές φορές ξεπερνούσαν και ολόκληρην εβδομάδα. Δεν τους
έλειπε μόνο το ψωμί και τους θέριζε η πείνα, κοντά σ’αυτά ερχόταν και η
ξιπολησιά τους, όταν μέρες ολόκληρες περπατούσαν ξιπόλητοι μέσα στα χιόνια με
τα πόδια παγωμένα με έναν καιρό αλλοπρόσαλλο, γεμάτο θύελλες και καταιγίδες τις
οποίες δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν γυμνοί και ρακένδυτοι. Χαρακτηριστικές
είναι οι επισημάνσεις του, όταν γράφει «Δεν πήγαινε άλλο αυτή η κατάσταση. Μας
έλειπε η τροφή για 5-6 μέρες και είχαμε και τα πρώτα θύματα από την πείνα και
εμείς οι άλλοι με το ζόρι στεκόμασταν στα πόδια μας… Τσακισμένοι, κουρασμένοι,
πεινασμένοι, κρυωμένοι και ξιπόλητοι με όλα τα κακά επάνω μας τραβάμε πάλι για
κορφή βουνού… Αγαπητέ μου αναγνώστη, δεν μπορείς να φανταστείς την τραγική μας
κατάσταση. Μιας αντάρτισσας της έσπασε ένας όλμος το πόδι. Πώς να την
μεταφέρουμε; Πού να την πάμε;… Τσακίσαμε κάτι ελατόκλαρες, τις φτιάξαμε σαν
καλύβα και τη βάλαμε μέσα… Το πρωί ξεψύχησε… Η κατάσταση μας είναι τραγικότατη.
Το βράδυ μαζευτήκαμε μέσα στο δάσος για να ξενυχτήσουμε. Το πόδι μας έχει μέρες
να πατήσει χώμα. Τα χιόνια είναι πάνω από μέτρο. Τα στομάχια μας άδεια.
Ροκανίζουμε όλο χιόνι παγωμένο… Όλη τη νύχτα είχαμε λιποθυμίες και θανάτους από
την πείνα και το κρύο. Το πρωί που φώτισε ήταν τραγικό αυτό που είδαν τα μάτια
μας. 25 αντάρτες και αντάρτισσες πεθαμένοι από το κρύο» (σ.318-319). Σε άλλο
σημείο (σ.324) γράφει αυτά τα καταπληκτικά: «Ξεκινήσαμε από τον Πάρνωνα 165
νομάτοι και τώρα έχουμε μείνει λιγότεροι από 20 και τέλος έμεινα μόνος… Έχουμε
να φάμε κάτι 10 μέρες, πως ζούμε και εμείς οι λίγοι είναι σαν θαύμα».
Θα μπορούσα να
αναφέρω και άλλα παρόμοια θλιβερά περιστατικά, με τα οποία είναι γεμάτο το
συγκλονιστικό αυτό βιβλίο που μου συντάραξε διαβάζοντάς το «νου και καρδιά και
γνώση». Δεν θα αναφερθώ στις λοιπές θλιβερές του δοκιμασίες στις εξορίες που
υπέστη σε διάφορα στρατόπεδα και ξερονήσια σαν τη Μακρόνησο και τα Γιούρα με
ακατονόμαστα βασανιστήρια, και πάθη. Απλώς και μόνο, τελειώνοντας αυτή μου την
λίαν επαχθή και αποτροπιαστική κριτική, θα επαναλάβω τα ίδια του τα λόγια, όπως
τα έγραψε (σ.323): «Όταν τα θυμάμαι αυτά τα πράγματα πάει να μου σαλέψει το
μυαλό και τώρα ακόμα που γράφω αυτές τις γραμμές, είμαι τρομερά συγκλονισμένος.
Συζητάω με τα παιδιά μου, απευθύνομαι και σ’εσένα φίλε αναγνώστη. Να κάνουμε
ότι μπορούμε και περνάει από το χέρι μας. Να μην ξαναγίνει πόλεμος και μάλιστα
εμφύλιος πόλεμος, που σκοτώνει αδελφός τον αδελφό».
Καλλιθέα 16.6.2014
ΧΡΗΣΤΟΣ Γ.ΑΝΔΡΕΑΔΗΣ
Φιλόλογος-ιστορικός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου