Η Αλμωπία υποδουλώθηκε στους Τούρκους ακολουθώντας την τύχη της
Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, μεταξύ 1385 και 1389 με την εκστρατεία του Μουράτ
Α΄και του Καρά Τιμουρτάς πασά. Η Αλμωπία ονομάζεται καζά (επαρχία) της Καρατζόβας (καρατζά οβασί = μαύρος κάμπος) υπαγόμενη στο σαντζάκι (νομός)
της Θεσσαλονίκης. Παράλληλα χρησιμοποιείται και η ονομασία Μογλενά.
Η προσπάθεια βίαιου εξισλαμισμού των χριστιανών προκειμένου οι Τούρκοι να εδραιώσουν την κυριαρχία τους, συνδέεται με τη παρουσία του Τούρκου
στρατηγού Γαζή Εβρενός στα Γιαννιτσά. Οι Χριστιανοί για να γλιτώσουν από την προσηλυτιστική μανία των Τούρκων καταφεύγουν στις παρυφές του οροπεδίου και ο Μητροπολίτης Μογλενών μεταφέρει την έδρα του στη Νότια. Αποτέλεσμα της τουρκικής καταπίεσης ήταν ο ομαδικός εξισλαμισμός των κατοίκων της Νότιας το Πάσχα του 1759 με πρόταση του ιδίου του Μητροπολίτη Ιωάννη.
Ο Ελληνισμός όμως της περιοχής δεν έμεινε αδιάφορος στην εθνική προσπάθεια απελευθέρωσης του 1821. Ο οπλαρχηγός Αγγελής Γάτσος συμμετέχει με τα παλικάρια του στην άμυνα της πολιορκημένης Νάουσας. Στις ένοπλες εξεγέρσεις εναντίον των Τούρκων που εκδηλώθηκαν στη Μακεδονία μετά το 1878 συμμετείχαν και έδρασαν ένοπλα σώματα στον Αρχάγγελο, στη Λαγκαδιά και στα Μεγάλα Λιβάδια.
Στην περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα συγκροτήθηκαν από κατοίκους της περιοχής δεκάδες αντάρτικα σώματα και αντιτάχθηκαν στην προσπάθεια των Βουλγάρων
για βίαιο εκβουλγαρισμό των κατοίκων της περιοχής. Η συμμετοχή στον αγώνα αυτό ήταν μεγάλη. Άνδρες από τους Προμάχους, τον Αρχάγγελο, την Όρμα, το Γαρέφι κ.λ.π. πήραν μέρος ως μαχητές. Το 1906 φτάνει από τις Μηλιές του Βόλου ο Κώστας Γαρέφης και αναλαμβάνει δράση κατά των Βουλγάρων. Στις 6 Αυγούστου του ιδίου έτους τραυματίζεται θανάσιμα στο χωριό Τσαρνέσοβο που ονομάστηκε προς τιμήν Γαρέφι.
Στις 4 Νοεμβρίου 1912 μικρό στρατιωτικό άγημα από την Έδεσσα παραλαμβάνει την πόλη της Αριδαίας και την περιοχή από τον οπλαρχηγό Νίκανδρο Παπαϊωάννου και τους Προμαχιώτες αντάρτες του. Η Αλμωπία απελευθερώνεται από τους Τούρκους. ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΠΑΠΑΝΙΚΑΝΔΡΟΣ - ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΣ, ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ - Ο ΕΛΕΥΘΕΡΩΤΗΣ ΤΗΣ ΑΡΙΔΑΙΑΣ"
Το βιβλίο εκδόθηκε το 2005 από την Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία
Γιαννιτσών "ΦΙΛΙΠΠΟΣ". Τη δαπάνη εκτύπωσης του έργου κάλυψε η οικογένεια
του Θεόδωρου Καραβάτση και της Βούλας Χαριτίδη - Καραβάτση, η οποία
είχε συγγενικούς δεσμούς με τον Παπα-Νίκανδρο και διατηρεί στο σπίτι τους,
με επιμέλεια φυλαγμένο, όλο το πολύτιμο αρχείο του Αρχιμανδρίτη
- Μακεδονομάχου.
Για τη συγγραφή του βιβλίου ο συγγραφέας χρησιμοποίησε κείμενα και άρθρα
του αείμνηστου Ζάχου Σαββόπουλου (1937-2001),Υποδιευθυντή της Τραπέζης
της Ελλάδος, μεθοδικού λάτρη και ερευνητή της τοπικής ιστορίας και
λαογραφίας, που δημοσίευσε στην εβδομαδιαία εφημερίδα των Γιαννιτσών
"ΗΧΩ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ", από τον Δεκέμβρη του 1976 έως και τον Μάρτη του 1977,
με τον τίτλο: "ΠΑΠΑ-ΝΙΚΑΝΔΡΟΣ - Αναστάσιος Παπαϊωάννου - Ο
Απελευθρωτής της Αριδαίας".
Το προσωπικό αρχείο του Ζάχου Σαββόπουλου παραχώρησε ευγενικά, στη
μνήμη του συζύγου της, η κ. Ελένη Σαββοπούλου, στην Ιστορική-
Λαογραφική Εταιρεία Γιαννιτσών "ΦΙΛΙΠΠΟΣ" για την κατάλληλη αξιοποίηση
και προβολή του.
Σύμφωνα με τη σειρά των δημοσιευμάτων του Ζ. Σαββόπουλου και την
υπόλοιπη σχετική αρχειακή έρευνα του συγγραφέα, από το προσωπικό αρχείο
του Αρχιμανδρίτη Παπα-Νίκανδρου, το οποίο με περισσή επιμέλεια
και σεβασμό διατηρούν στο σπίτι τους η εγγονή του κ. Βούλα
Χαριτίδου-Καραβάτση και ο σύζυγός της κ. Θεόδωρος Καραβάτσης,
ο Παπα-Νίκανδρος, κατά κόσμον Αναστάσιος Παπαϊωάννου, γεννήθηκε στο
Μεγάλο Βογιαλίκι ή Μπογιαλίκι της Ανατολικής Θράκης το έτος 1876 ή 1877.
Μετά της εγκύκλιες σπουδές στην ιδιαίτερη πατρίδα του, διορίζεται το 1899
ως δάσκαλος στη Χάλκη της Δωδεκανήσου. Το 1900 εγγραφεται στη
Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στη διάρκεια των σπουδών
του, παρακολουθεί βαθύτατα ανήσυχος τα γεγονότα στη Μακεδονία και τη
Θράκη και συμμετέχει ενεργά στην "Εθνική Άμυνα". Ενώ βρισκόταν στο
τελευταίο έτος των σπουδών του, επί πτυχίω, πληροφορείται την έναρξη
του ένοπλου Μακεδονικού Αγώνα, εγκαταλείπει τη Νομική και μεταβαίνει αρχικά,
ως δάσκαλος, στις Καρυές της Ανατολικής Θράκης (1900-1903) και στη συνέχεια
ως διευθυντής της Επταταξίου Αστικής Σχολής Δοϊράνης (1906-1909).
Από τη θέση αυτή συμμετέχει ενεργά στην οργάνωση του Μακεδονικού Αγώνα
στις περιοχές Γεβγελή, Δοϊράνης και Αλμωπίας (Καρατζόβας). Το έτος 1908,
με παρότρυνση της ηγεσίας του Ελληνικού Προξενείου Θεσσαλονίκης,
χειτοτονήθηκε ιερέας και του ανατέθηκε η κρίσιμη θέση του Αρχιερατικού
Επιτρόπου Καρατζόβας. Από τη θέση αυτή οργάνωσε ομάδα Μακεδονομάχων
από τα χωριά Μπάχοβο (Πρόμαχοι), Τσερνέσοβο (Γαρέφι), Τρέσινο (Όρμα),
Πόζαρ (Λουτράκι), Στράιτσα (Ίδας), Πρεμπόδιστα (Σωσάνδρα) κ.ά. και
συμμετέχει δραστικά στην απόκρουση των σχεδίων των Βουλγάρων
κομιτατζήδων να αλλοιώσουν τις συνειδήσεις των Πατριαρχικών γηγενών
της περιοχής και στην ενδυνάμωση του ηθικού των καταπιεζόμενων Μακεδόνων.
Στη διάρκεια του Πρώτου Βαλκανικού Πολέμου (Οκτώβριος-Νοέμβριος
1912) η στάση του ήταν καθοριστική στην απελευθέρωση της Αριδαίας
(4 Νοεμβρίου 1912). Μετά την απελευθέρωση εγκαταστάθηκε στην Ιερά Μονή
του Αρχαγγέλου, κοντά στο ομώνυμο χωριό. Με την έναρξη των γεγονότων
του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την εισβολή των Γερμανο-Βουλγάρων στην
περιοχή της Καρατζόβας, ο Αρχιμανδρίτης Παπα-Νίκανδρος συνελήφθη,
οδηγήθηκε σε βουλγαρικές φυλακές στην περιοχή των Σκοπίων,
όπου καταδικάσθηκε σε θάνατο. Γλίτωσε την εκτέλεση με μεσολάβηση της
βασιλικής οικογένειας της Ελλάδος στον Κάιζερ. Πέρασε χρόνια
δύσκολα, κατατρεγμών και βασανισμών. Στη διάρκεια της Κατοχής συνελήφθη
από Ναζί της περιοχής Γιαννιτσών και τους τοπικούς συνεργάτες τους,
οδηγήθηκε σε εκτόπιση στην Κοζάνη, με εντολή να εκτελεσθεί καθ' οδόν. Για
καλή του τύχη ομάδα αντιστασιακών τον απελευθέρωσε και γλίτωσε η ζωή του,
για δεύτερη φορά.
Από το 1932 εγκαταστάθηκε στα Γιαννιτσά, κοντά σε συγγενείς του, όπου
άφησε και την τελευταία του πνοή στις 4 Μαΐου του 1966.
Χρίστος Μπίνος
«Στον ίσκιο του Καϊμάκτσαλαν - Η Αλμωπία γη της Μακεδονίας»
 |
| Αποσπάσματα από το υπό έκδοση βιβλίο «Στον ίσκιο του Καϊμάκτσαλαν – Η Αλμωπία γη της Μακεδονίας» του Χρήστου Μπίνου, κατοίκου της πολύπαθης και μαρτυρικής Αριδαίας και απογόνου Μακεδονομάχου |
Η Συμφωνία των Πρεσπών άνοιξε το δρόμο για σοβαρά προβλήματα. Οι σφετεριστές της Μακεδονίας διεκδικούν γλώσσα και ταυτότητα.Επειδή ακούσαμε πολλά από τη διεθνή παγίδα που στήθηκε από ξένα κέντρα, για να ξεπουληθεί η Μακεδονία και μαζί της ολόκληρη η ελληνική ιστορία, θα παραθέσουμε ορισμένα αποσπάσματα από το υπό έκδοση βιβλίο «Στον ίσκιο του Καϊμάκτσαλαν – Η Αλμωπία γη της Μακεδονίας» του Χρήστου Μπίνου, κατοίκου της πολύπαθης και μαρτυρικής Αριδαίας και απογόνου Μακεδονομάχου.Επειδή ο Γκότσε Ντέλτσεφ αναφέρεται στον εθνικό ύμνο των Σκοπίων ως εθνικός ήρωας «Μακεδόνας», παραθέτουμε σχετικό απόσπασμα:«“Πνευματικός πατέρας” της στρατηγικής ενσωμάτωσης από τη Βουλγαρία της Μακεδονίας μέσω της ανεξαρτητοποίησής της ήταν ο Κιλκισιώτης Βούλγαρος Γκότσε Ντέλτσεφ. Αν και “σεντραλιστής”, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής της ΕΜΕΟ, ποτέ δεν την πίστεψε και ποτέ δεν αισθάνθηκε Μακεδόνας. Την 1η Μαΐου 1899 ο εμπνευστής του “μακεδονισμού” Γκότσε Ντέλτσεφ έγραψε στον φίλο του Νikola Maleshevski: “Εγώ ποτέ δεν έπαψα να αισθάνομαι Βούλγαρος”. 25 χρόνια αργότερα, το 1924, ο εφευρέτης της “μακεδονικής” γλώσσας Κ. Misirkov έγραψε: “Εμείς οι σλαβόφωνοι γηγενείς της Μακεδονίας είμαστε πιο Βούλγαροι από εκείνους της Βουλγαρίας”».Αναφερόμενος στη γλώσσα, που με τη συμφωνία των Πρεσπών η Ελλάδα αναγνωρίζει ως «μακεδονική», ο Μπίνος αναφέρει: «…Κλείνοντας το κεφάλαιο αυτό για τα πολυποίκιλα ιδιώματα και τις διαλέκτους που συναντούμε στα βόρεια της ελληνικής Μακεδονίας, πρέπει να τονιστεί ότι αυτά απέχουν από την ομιλούμενη σήμερα διάλεκτο στην περιοχή των Σκοπίων, η οποία είναι μια τορλακική διάλεκτος και δεν αποτελεί ξεχωριστή γλώσσα από τη βουλγαρική. Κατασκευάστηκε για να υπηρετήσει μόνο πολιτικές σκοπιμότητες.»Το 1908, ο μεγάλος σλαβιστής Vatroslav Jagić, μιλώντας για την προσπάθεια να καλλιεργηθεί ως γραπτή γλώσσα η διάλεκτος της περιοχής, χαρακτήρισε την όλη κινητικότητα ως “σπατάλη πνευματικών δυνάμεων”. Η επιλογή της συγκεκριμένης διαλέκτου έγινε τελικά από τον Τίτο, με τη συναίνεση και του Στάλιν, στις 2 Αυγούστου 1944, στη Συνέλευση για την “Εθνική Απελευθέρωση” της Μακεδονίας. Εδώ η προφορική διάλεκτος βαπτίστηκε και ονομάστηκε “σλαβομακεδονική” γλώσσα. Ακολούθησε “γλωσσικός καθαρισμός”. Εκσερβίστηκε με την εισαγωγή σερβικών στοιχείων, τον εξοβελισμό του χαρακτηριστικού βουλγαρικού φθόγγου b, την αντικατάσταση όσων λέξεων είχαν ελληνικές ρίζες, την αλλαγή του πρώιμου κυριλλικού αλφάβητου με νέο σκοπιανό, που βασιζόταν στο σερβικό του Στεπάνοβιτς, και την κωδικοποίησή της μετά τοn Β΄ Π.Π. στο πλαίσιο της Γιουγκοσλαβίας.Με το τέλος της επεξεργασίας της έγινε η 6η επίσημη γλώσσα της Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας. Στο σλαβικό “διαλεκτικό συνεχές”, η σημερινή σκοπιανή διάλεκτος, όπως διαμορφώθηκε μετά τα “φτιασιδώματά” της, βρίσκεται ανάμεσα στη σερβική και τη βουλγαρική γλώσσα. Ουσιαστικά πρόκειται για μία τεχνητή γλώσσα, που στηρίχθηκε στο κατασκεύασμα των παλαιών ιδεολογημάτων των Βουλγάρων εθνικιστών (για “μακεδονική” εθνότητα και γλώσσα). Αυτά εκμεταλλεύτηκε άριστα ο τιτοϊκός μεγαλοεθνικισμός, προκειμένου να δημιουργήσει ένα κρατικό μόρφωμα (“Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας”) και μέσω αυτού να πλάσει νέες εθνικές συνειδήσεις, όπως “μακεδονικές”, να τις “κατακτήσει”, να “κρύψει” τις όποιες ομοιότητες του ιδιώματος που χρησιμοποιούσαν με τη βουλγαρική γλώσσα, να τονίσει τον απογαλακτισμό της από βουλγαρικές γλωσσικές επιρροές, για να αποφύγει έτσι μελλοντικές εθνικές διεκδικήσεις από μέρος της Βουλγαρίας.«Τα τελευταία χρόνια είναι αλήθεια πως τα μέλη της σλαβικής ομάδας της ΛΔΜ που αυτοαποκαλούνται “Μακεδόνες” προσπαθούν και θέλουν να ιδρύσουν δικό τους κράτος. Είναι δικαίωμά τους.»Όμως δεν είναι δικαίωμά τους να θέλουν να έχουν σε αποκλειστική χρήση κάτι που δεν τους ανήκει, κάτι που δεν είναι δικό τους. Δεν έχουν δικαίωμα χρήσης του ονόματος Μακεδονία και της ιστορίας της. Η ιστορική αντικειμενικότητα δεν το επιτρέπει. Απαγορεύει την κλοπή του ονόματος και της ιστορίας των Μακεδόνων. Η επιμονή τους στη χρήση και στην οικειοποίηση καθετί του μακεδονικού, εκφράζει μόνο έντονο αλυτρωτισμό και εθνικισμό, με απρόβλεπτες συνέπειες για όλους. Σήμερα, περίπου 43.000 κάτοικοι, 10 βουλευτές και 1 πρωθυπουργός (Λιούμπτσο Γεοργκιέφσκι) της Δημοκρατίας των Σκοπίων έφυγαν από τα Σκόπια, ζήτησαν και πήραν βουλγαρική υπηκοότητα και βουλγαρικό διαβατήριο. Η τάση αυτή είναι έντονα αυξητική».Όσον αφορά την πολιτική της Βουλγαρίας στο ζήτημα, ο Μακεδόνας συγγραφέας αναφέρει:«Η σύγχρονη βουλγαρική ιστοριογραφία τους “Σλάβους Μακεδόνες” δεν τους αναγνωρίζει ως χωριστή “σλαβική μακεδονική” εθνότητα. Τους θεωρεί όργανα σερβικής εθνικής προπαγάνδας, που αναπτύχθηκαν στις αρχές του προηγούμενου αιώνα και καλλιεργούν το “μακεδονισμό” για να πετύχουν την απόσχιση των Βουλγάρων της περιοχής Vardarska banovina (σήμερα FYROM) από τοn βουλγαρικό εθνικό κορμό, να τους απομακρύνει από τη βουλγαρική γλώσσα, εκπαίδευση και Εκκλησία, για να μπορέσει η Σερβία πιο εύκολα να βγει στο Αιγαίο.»Εδώ η Ιστορία εκδικείται περίτρανα τους σφετεριστές της και δημιουργούς του “μακεδονισμού”, που τον είχαν υιοθετήσει άκριτα και για μεγάλο διάστημα ως εθνική πολιτική. Τέλος, το “μακεδονισμό” υιοθέτησε και ο Κροάτης Τίτο, για να υπηρετήσει δικούς του σκοπούς και στόχους, που ήταν η ταυτόχρονη αποδυνάμωση Σέρβων και Βουλγάρων». Αυτά και άλλα πολλά αναφέρει ο Χρήστος Μπίνος στο βιβλίο του, το οποίο εκδίδεται σε μια ιστορική καμπή, που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – πολιτικών ρεταλιών κύρωσε την κατάπτυστη και εθνικά επιβλαβή Συμφωνία των Πρεσπών, που «ανοίγει την πόρτα» για νεκρανάσταση του Μακεδονικού Ζητήματος στο «βόρειο τμήμα του Πρώτου Μέρους», όπως αναφέρεται η μία και μοναδική Μακεδονία στην ως άνω συμφωνία. 
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου