ΔΥΣΦΑΓΙΑ

  

της Θάλειας Ζολώτα, Λογοπεδικού,
Προϊσταμένης Εργαστηρίου Λογοθεραπείας του Κέντρου Ιατρικής Αποκατάστασης «ΑΝΑΠΛΑΣΗ»

Η κατάποση αποτελεί ενέργεια που κάνουμε γύρω στις 600 φορές την ημέρα, όταν καταπίνουμε το σάλιο μας, όταν τρώμε το φαγητό μας, όταν πίνουμε ένα ποτό ή αναψυκτικό, ή και όταν λαμβάνουμε κάποιο φάρμακο. Η κατάποση γίνεται αυτόματα και χωρίς προσπάθεια.

Αν προκύψει ατύχημα ή ασθένεια, τότε οι ικανότητα προς κατάποση μπορεί να διαταραχθεί. Αυτό που κάποτε ήταν αυτόματο και χωρίς προσπάθεια, τώρα καθίσταται δύσκολο και πολλές φορές επικίνδυνο. Η Δυσφαγία είναι ο όρος που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε τα προβλήματα κατά την κατάποση.
Η δυσφαγία, δηλαδή η διαταραχή της φυσιολογικής διαδικασίας της κατάποσης, προκαλείται από την προοδευτική εξασθένηση των μυϊκών ομάδων της στοματικής κοιλότητας, του λάρυγγα, του φάρυγγα και του οισοφάγου, ως αποτέλεσμα ασθένειας ή τραύματος. Τα συνηθέστερα αίτια είναι τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, οι όγκοι εγκεφάλου, η νόσος του Πάρκινσον, η νόσος Altzheimer, ο καρκίνος του λάρυγγα κ.λ.π..
Στους περισσότερους από τους ασθενείς αυτούς θα παρουσιαστούν ορισμένες δυσκολίες στην ικανότητα πρόσληψης φαγητού και υγρών από το στόμα κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της νόσου.
Όταν η δυσφαγία είναι σοβαρή, η από του στόματος πρόσληψη τροφής ή υγρών μπορεί να είναι ανεπαρκής, με αποτέλεσμα απώλεια βάρους ή / και αφυδάτωση.
Μια από τις συνέπειες της δυσφαγίας, μπορεί να είναι η πνευμονία από εισρόφηση, λοίμωξη η οποία προκαλείται από την είσοδο ξένου σώματος (σιέλου, τροφή, υγρών) στους πνεύμονες. Το υλικό αυτό γεννά βακτηρίδια, τα οποία κατόπιν οδηγούν στην πνευμονία.
Εάν εισέλθουν στην αναπνευστική οδό μεγάλες ποσότητες οιουδήποτε υλικού, μπορεί να προκληθεί πνιγμός.
Είναι λοιπόν σημαντικό να αναγνωρίζουμε έγκαιρα τα συμπτώματα και τα σημεία μιας διαταραχής της κατάποσης, προτού προκύψουν σοβαρότερες δυσκολίες.
Καθώς οι νευρολογικές παθήσεις μπορούν να προσβάλλουν τα χείλη, τη γλώσσα και τους μυς της γνάθου, μπορεί να επηρεασθεί το στοματικό στάδιο της κατάποσης. Τα προβλήματα που παρουσιάζονται είναι η δυσκολία να κρατηθούν κλειστά τα χείλη, να ανοίξει και να κλείσει το στόμα, και να γίνει η εκούσια μετακίνηση του βλωμού μέσα στο στόμα. Το αποτέλεσμα είναι η σιελόρροια, η αδυναμία να σφιχτούν τα χείλη γύρω από ένα καλαμάκι ή ένα κουτάλι και η μειωμένη ικανότητα προς μάσηση.
Εξασθένηση των μυών του φάρυγγα, οδηγεί σε διαταραχές του φαρυγγικού σταδίου της κατάποσης. Συχνά υπάρχει μειωμένη ικανότητα για να «πυροδοτηθεί» ή να αρχίσει η πραγματική κατάποση. Κατά το στάδιο αυτό, υπάρχουν επίσης προβλήματα σύγκλεισης των φωνητικών πτυχών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να κολλά το φαγητό στο φάρυγγα. Παρατηρείται βήχας ή πνιγμός, καθώς το φαγητό πέφτει στο λάρυγγα, αντί να κινείται φυσιολογικά μέσω του φάρυγγα προς το στομάχι. Είναι στη φάση αυτή που συνήθως συμβαίνει η εισρόφηση, η είσοδος δηλαδή της τροφής ή/και των υγρών στην τραχεία.
Οι νευρολογικές παθήσεις είναι πιθανόν επίσης να επηρεάσουν τον μυϊκό τόνο του οισοφάγου. Αυτό προκαλεί την ακινησία της τροφής στον οισοφάγο, ή πιθανώς την παλινδρόμησή της από το στομάχι. Οι ασθενείς συχνά αναφέρονται στο αίσθημα αυτό ως «κάψιμο στο στομάχι»